Zagłada Żydów podczas II wojny światowej zmieniła sposób, w jaki postrzegamy świat i jego historię. Lecz choć do jej następstw zaliczyć można sam termin “ludobójstwo” i międzynarodową konwencję w sprawie zapobiegania i karania takiej zbrodni, jak wszyscy wiemy, nie była ostatnim ludobójstwem. Każde z nich ma oczywiście swoją specyfikę, ale dominować wydają się monstrualne w swej powtarzalności podobieństwa. Wyłaniają się one z ujęć historyków, ale szczególnie dojmująco brzmią w ustach świadków i w uszach tych, których Holokaust naznaczył szczególnie. “Eksterminacje” wraz z Anne Agranat nakręcił Aleksander Edelman, syn Marka, zaproszony do Kigali na konferencję z okazji 25. rocznicy ludobójstwa w Rwandzie. W swoim osobistym filmie z pierwszoosobową narracją zestawia refleksje ojca i historyków ze wstrząsajacymi relacjami ocalałych z rwandyjskiego piekła 1994 roku. Rozmawia zarówno z miejscowymi, jak i ekspatami, świeckimi i duchownymi. Nie cofa się przed żadną trudną prawdą, ale nie bagatalizuje też żadnego bohaterstwa. W pełni świadomy, że absolutnie wszystko jest tu ważne i wiecznie aktualne.

Maciej Nowicki